Żelazo w wodzie a system nawadniania - co warto wiedzieć?

Piękny ogród i zielony trawnik to atrybut każdej zadbanej posesji, a przy okazji doskonałe miejsce do odpoczynku na łonie natury. Utrzymanie roślin w dobrej kondycji wymaga jednak od ich właściciela wiele wysiłku włożonego w odpowiednią pielęgnację i systematyczne nawadnianie. Problem pojawia się wówczas gdy, w wodzie przeznaczonej do podlewania pojawia się żelazo. Dlaczego nadmiar tego pierwiastka szkodzi roślinom? Jak wpływa żelazo w wodzie na system nawadniania? Co można zrobić, aby rozwiązać problem zażelazionej wody?

Skąd bierze się żelazo w wodzie?

Żelazo to jeden z najbardziej rozpowszechnionych składników skorupy ziemskiej, występujący w niej pod różnymi postaciami (m.in. tlenki, siarczki, węglany). Nic zatem dziwnego, że można go znaleźć również w wodach podziemnych. Źródłem żelaza są zazwyczaj skały magmowe i osadowe, z których jest uwalniane na drodze hydrolizy. Występowaniu tego pierwiastka w wodzie sprzyja z kolei jej niskie pH, a także obecność rozmaitych związków organicznych. 

Żelazo w wodzie podziemnej pojawia się także wyniku działalności człowieka. Ścieki ze składowisk odpadów oraz ścieki przemysłowe z zakładów, w których wykorzystywano materiały o wysokiej zawartości tego metalu coraz częściej przedostają się bowiem do lokalnych ekosystemów, zanieczyszczając wodę i glebę. 

Wysokie stężenie żelaza w wodzie przeznaczonej do spożycia może się w niej pojawić również wskutek przenikania tego pierwiastka z elementów konstrukcyjnych sieci wodociągowej. Źródłem może być w tym przypadku osad zalegający w rurach lub produkty korozji, jeśli sieć dystrybucyjna nie została przed nią należycie zabezpieczona. A skąd wiadomo, że w wodzie jest żelazo? Zbyt wysokie stężenie tego pierwiastka bardzo łatwo rozpoznać po brunatnym zabarwieniu wody oraz jej metalicznemu zapachowi. Dokładnych danych dostarczy natomiast profesjonalna analiza wody. Przeczytaj: Badanie wody ze studni - czemu warto je zlecić? Gdzie wykonać? oraz posłuchaj co na ten temat ma do powiedzenia nasza ulubiona ekspertka z Ecopela.

Dlaczego żelazo w wodzie to problem dla systemu nawadniania?

O tym, czy zażelaziona woda to realne zagrożenie dla gospodarstwa domowego, pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów. Dziś poruszymy ten problem w kontekście systemów nawadniania, które zazwyczaj montuje się w przydomowych ogrodach lub na działkach. 

Najbardziej wymagające pod kątem jakości stosownej wody są systemy kropelkowe. W przypadku takich urządzeń niezwykle istotny staje się zatem dobór źródła wody. W zbiornikach otwartych woda może zawierać zanieczyszczenia mechaniczne (np. piasek, żwir, muł) oraz organiczne (glony, obumarłe cząstki roślin i zwierząt). Z kolei woda pochodząca ze studni głębinowej często charakteryzuje się wysokim stężeniem żelaza, manganu, wapnia i magnezu. W obu przypadkach zanieczyszczenia powodują blokadę kroplowników, co nie tylko zaburza pracę systemu, ale też może się stać przyczyną awarii. 

Żelazo bywa w dodatku doskonałą pożywką dla bakterii żelazowych, które wchodzą w skład biofilmu. Aby lepiej zrozumieć skalę problemu, warto zrozumieć czym właściwie jest biofilm. Według definicji to zespół mikroorganizmów, produktów korozji, obumarłych cząstek roślinno-zwierzęcych otoczony zewnątrzkomórkowym materiałem polisacharydowym, zdolny do przylegania do powierzchni stałych. Gruba warstwa biofilmu zwiększa opory przepływu wody w systemach nawadniania kropelkowego, powodując jednocześnie straty energii i zwiększając koszty eksploatacyjne. Więcej na ten temat znajdziesz w artykule: Czym są bakterie żelaziste? Czy mogą nam zaszkodzić?

W związku z powyższym, aby bez przeszkód korzystać z kropelkowego systemu nawadniania, należy zadbać o bardzo dokładne odfiltrowanie cząstek mechanicznych oraz usunięcie z wody żelaza i manganu. 

Negatywne skutki nawadniania roślin wodą z wysoką zawartością żelaza

Żelazo w wodzie to złożony problem, który wpływa nie tylko na pracę systemu nawadniającego, ale także na kondycję samych roślin i estetykę otoczenia. Jak to w ogóle możliwe?

Ciśnienie wody w zraszaczach rozprowadza ciecz nie tylko na roślinach, ale też na chodniku i fasadach budynków. Woda bogata w żelazo może tym samym powodować brzydkie rdzawe zacieki, szczególnie na jasnych powierzchniach. Rośliny również nie pozostają obojętne na nadmiernie wysokie stężenie żelaza w wodzie. Choć sam metal nie szkodzi im bezpośrednio, w formie nierozpuszczalnej (np. wodorotlenki) osiada podczas podlewania na roślinach w postaci brązowego nalotu, który negatywnie wpływa na ich wygląd.

Jak uzdatniać wodę do systemów nawadniania? 

Jakość wody przeznaczonej do nawadniania przydomowej zieleni powinna być dobrana pod kątem używanego systemu. Oprócz niewielkich ilości żelaza, ciecz powinna być także klarowna. Duża mętność może bowiem powodować zapychanie dyszy i spadek wydajności całej instalacji. Z drugiej strony, zarówno metody filtrowania wody, jak i dobór odpowiednich urządzeń do uzdatniania zależą również od jakości surowej wody i preferencji użytkownika.

Do uzdatniania wody przeznaczonej do nawadniania rzadko stosuje się metody oparte o stosowanie preparatów chemicznych. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy są wysokie koszty eksploatacyjne i konieczność stałej kontroli procesu. Druga niedogodność to występowanie popłuczyn chemicznych, które bywają kłopotliwe w kontekście ich utylizacji. Najbezpieczniejsza i zarazem najskuteczniejsza metoda uzdatniania wody przeznaczonej do nawadniania to odżelazianie z napowietrzaniem. Przeczytaj również: Jak usuwać żelazo z wody? Czy filtr narurowy wystarczy? A może odżelaziacz wody?

Odżelazianie wody z napowietrzaniem

Odżelaziacze wody stosowane w systemach nawadniania to zazwyczaj dwa typy urządzeń. Pierwszy rodzaj to, zasypane złożem, ocynkowane zbiorniki hydroforowe, które filtrują wodę, zamiast ją magazynować, zgodnie ze swoim pierwotnym zastosowaniem. Rolę złoża pełni w takich hydroforach zazwyczaj piasek. Wpompowywana woda jest napowietrzana, a następnie przepływa do hydroforu z materiałem filtracyjnym, na którym odkładają się wszystkie wytrącone z niej zanieczyszczenia. Przefiltrowana w ten sposób ciecz trafia następnie do systemu nawadniającego, za pośrednictwem którego zostaje rozprowadzona na trawnik lub ogród.

Drugi rodzaj urządzeń to butle ciśnieniowe zasypane złożem i wymagające wstępnego napowietrzania wody. Urządzenia tego typu działają na identycznej zasadzie, co domowe odżelaziacze wody z napowietrzaniem. Szczegóły na ten temat znajdziecie w poświęconym mu artykule: Odżelaziacze wody - co mamy do wyboru? Surowa woda przepływa przez zwężkę napowietrzającą, dzięki czemu obecne w niej żelazo zostaje utlenione do formy nierozpuszczalnej. Proces jest kontynuowany w hydroforze. Potem woda trafia do odżelaziacza wody, w którym wszystkie nierozpuszczalne związki zostają zatrzymane na złożu. 

Regeneracja obu urządzeń zachodzi w ten sam sposób – poprzez wsteczne płukanie napowietrzoną wodą. Wymienione wyżej sposoby na odżelazianie wody charakteryzują się zbliżoną skutecznością.

Odżelazianie wody zazwyczaj jest przeprowadzane na złożu łączącym: piaski, żwiry, dolomity oraz rudę manganową. Ze względu na duże koszty, nie zaleca się natomiast w tym przypadku stosowania złóż specjalistycznych. Omówione wyżej metody uzdatniania wody, na potrzeby przeciętnego gospodarstwa domowe, są wystarczająco wydajne i skuteczne. Ostatecznie, wybór urządzenia do uzdatniania wody przeznaczonej do nawadniania ogrodu czy przydomowego trawnika, należy do właściciela posesji i zależy od jego indywidualnych preferencji. 

Uzdatnianie wody do systemów nawadniania to nie tylko odżelazianie

Odżelazianie wody to najlepszy, ale nie jedyny, sposób na uzdatnianie wody przeznaczonej do systemu nawadniania przydomowej zieleni. Niektóre rośliny wymagają bowiem specjalnych warunków hodowli, co z kolei generuje konieczność uzyskania specyficznych parametrów wody do podlewania. Zachodzi więc czasem konieczność montażu zmiękczacza wody, a nawet systemu odwróconej osmozy. Warto jednak takie rozwiązania częściej stosuje się w przypadku upraw przemysłowych.

Czy uzdatnianie wody do nawadniania jest potrzebne?

Choć uzdatnianie wody do ogrodu generuje zazwyczaj spore koszty, takie działanie jest jak najbardziej uzasadnione. Wynikiem jest dobry stan techniczny systemu nawadniającego i estetyczny wygląd hodowanych roślin. Jeśli w Twojej wodzie występuje wysokie stężenie żelaza i nie wiesz, jaki system uzdatniania wybrać - zachęcamy do kontaktu. Wspólnie znajdziemy rozwiązanie, które zagwarantuje sukces!